Công chúng tham quan triển lãm. (Ảnh: HT)
Triển lãm trưng bày hơn 130 tài liệu giới thiệu về các làng nghề, phố nghề giai đoạn thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX. Những mảnh ghép trong tài liệu, tư liệu trưng bày tại triển lãm này và qua lời kể của những người thợ nghề về câu chuyện làng nghề lên phố bán hàng, lập đình, lập nghiệp sẽ cho người xem thấy một bức tranh về làng nghề - phố nghề giai đoạn thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX.
Triển lãm bố cục thành 2 chủ đề chính: “Từ làng nghề ra phố” và “Đấu xảo - Tinh hoa làng nghề”. Trong phần “Từ làng nghề ra phố”, tài liệu trưng bày nhiều nội dung phong phú xung quanh việc thợ thủ công ở nhiều làng nghề thuộc các tỉnh quanh Hà Nội đã làm ăn buôn bán và tạo thành các phố chuyên nghề. Họ hội tụ thành phường nghề và lập đền thờ tổ nghề như ở quê gốc, tạo nên một tầng lớp thị dân với những nhu cầu mới, có tác động sâu sắc đến văn hóa đất Thăng Long.
Công chúng tham quan triển lãm. (Ảnh: HT)
Dưới triều Nguyễn, mặc dù Thăng Long không còn là Kinh đô, không phải là trung tâm kinh tế nhưng các làng nghề truyền thống vẫn luôn phát triển, cung ứng các vật phẩm cho nhà vua và triều đình. Bên cạnh những chính sách thuế khóa được ban hành thì nhà Nguyễn cũng có những chính sách thiết thực nhằm phát triển nghề thủ công tại vùng đất Thăng Long - Hà Nội.
Sau khi Hà Nội trở thành nhượng địa của Pháp, chính quyền thành phố đã quy hoạch và quản lý hoạt động sản xuất, buôn bán đối với nghề thủ công. Sự quy hoạch và những chính sách mới đã làm xáo trộn cuộc sống và hoạt động buôn bán của thành phố vốn đã sinh hoạt và vận hành như thế cả trăm năm. Nhưng đồng thời cũng mang đến những hướng đi và cơ hội mới cho họ từ chính sách khuyến khích phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp của chính quyền Pháp.
Tư liệu trưng bày tại triển lãm. (Ảnh: HT)
Ở phần “Đấu xảo - Tinh hoa làng nghề”, với chính sách khuyến khích phát triển, thợ thủ công của các làng nghề ở miền Bắc nói chung và Hà Nội nói riêng từ bản tính vốn thụ động, thiếu sáng tạo trong sản xuất, đã dần chủ động trong việc đăng ký đưa các sản phẩm của mình tham gia đấu xảo để học hỏi nâng cao tay nghề, cải thiện đời sống. Mặt hàng thủ công mỹ nghệ truyền thống của các làng nghề Hà Nội đã không chỉ có mặt ở các đấu xảo ở thuộc địa Pháp mà còn có mặt ở các nước khác như San Francisco, Hồng Kông... đánh dấu một bước tiến xa hơn và dài hơn trong hành trình chinh phục thị trường nước ngoài của người thợ thủ công Việt, bước ra khỏi đất nước bảo hộ.
Toàn bộ tài liệu, tư liệu, hình ảnh và hiện vật được trưng bày tại phần này phản ánh hành trình các làng nghề thủ công Việt Nam tham gia chợ đấu xảo trong nước cũng như quốc tế, những bước tiến của người thợ thủ công trên con đường chinh phục thị trường thế giới và chủ động tìm kiếm thị trường, tìm kiếm cơ hội nâng cao tay nghề, phát triển nghề.
Xuất phát từ yêu cầu bảo vệ an toàn tài liệu, chỉ có các phiên bản được đưa ra trưng này. Phần lớn bản gốc tài liệu hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước.
Triển lãm “Làng nghề, phố nghề Thăng Long- Hà Nội" kéo dài đến hết tháng 10 tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, 5 Vũ Phạm Hàm, Cầu Giấy, Hà Nội./.